Afrikafestival @ Hertme (Nederland) - verslag zondag

De foto’s van Samba Mapangala werden gemaakt door  Patrick Van Engelen

  Noborderz.nl

Op zaterdag 7 juli beleefden we een topdag op het Afrikafestival in Hertme. We genoten van straffe artiesten en het stralende zonnetje kregen we er gratis bovenop (zie verslag). Een dag later oogde de lucht een stuk minder fraai. Het zag er naar uit dat ons een druilerige dag te wachten stond, inclusief enkele fikse stortbuien. Maar uiteindelijk heeft dat de pret niet kunnen bederven, vermits het festival ook op zondag absolute kanjers voor ons in petto had!

Bij aankomst klaart de lucht even op, maar op het moment dat Boubacar Traoré het podium betreedt, begint het stevig te gieten. Gelukkig kan dat de echte muziekliefhebbers niet deren, gewapend met regenkledij posteren ze zich in flinke getale voor het podium. Boubacar en zijn muziek verdienen dit natuurlijk. En dat terwijl het maar weinig gescheeld had of buiten Mali had zo goed als niemand ooit gehoord van deze grondlegger van de moderne Mali Blues! In de jaren zestig was hij de eerste die de traditionele muziek van de Griots op elektrische gitaar speelde. Daarmee scoorde hij een reeks radiohits, maar een platencontract zat er niet in en zodoende lukte het niet om rond te komen met zijn muziek. Na het overlijden van zijn vrouw trok Boubacar naar Parijs, waar een Engelse producer hem ontdekte en hij in 1990 alsnog op 48-jarige leeftijd zijn internationale debuutalbum Mariama uitbracht. De bal ging verder aan het rollen nadat de Belgische schrijfster Lieve Joris Boubacar in 1996 een hoofdrol toekende in haar bestseller Mali Blues.

In Hertme staat Boubacar Traoré in voor een prachtige, intimistische middagset. Hij laat zich begeleiden door een percussionist en de Franse mondharmonicavirtuoos Vincent Bucher, die ook op zijn laatste albums Kongo Magni en Mali Denhou van de partij is. Muzikaal klikt het enorm, we herkennen o.a. heerlijk mooie versies van het speelse Minuit, Mali Denhou, Djonkana en Mondeou. Spijtig dat een dergelijke topper zo vroeg op de middag geprogrammeerd werd, laatkomers hebben op die manier alvast één hoogtepunt aan zich voorbij laten gaan!

 

Elk jaar staat er ook minstens één obligaat folklore ensemble op de affiche. Daar is overduidelijk een publiek voor. Wij laten de typische Djembé toestanden van Mansa Camio & Ensemble Doundoumba (Guinee) liever aan ons voorbijgaan.

Foto: Renée Missel

Sia Tolno (Guinee) wekt wel onze interesse, al was het maar omdat deze zangeres er een uitermate woelig jong leven heeft opzitten. Alles wat een kind niet zou mogen meemaken, was haar deel, zoals burgeroorlog, honger, armoede en kindermishandeling. Ze bezingt dit allemaal op het tweede cd My Life. We kunnen alleen maar bewondering opbrengen voor de energie van dit jonge talent, maar muzikaal kan haar afropop variété ons niet boeien. Sia Tolno zong in het prille begin van haar carrière nog covers van Whitney Houston en die muzikale smaak sijpelt spijtig genoeg door in haar aanpak. Gechargeerde gospelachtige zang, een amalgaam van vlotte deuntjes, waarvan nauwelijks iets blijft hangen en een uitstraling die je ergens zou kunnen situeren tussen andere explosieve showmadammen à la Tina Turner en Angelique Kidjo. We kunnen niet ontkennen dat het er allemaal best sympathiek en professioneel aan toe gaat en dat op het spel van de muzikanten niets valt af te dingen. Ook het publiek lust er wel degelijk pap van. De populaire Panafrikaanse mikmak van stijlen, met vleugjes soul, gospel, afrobeat en soukous, gaat er vlotjes in. Er wordt meegezongen, gedanst en met de handjes gezwaaid dat het een lieve lust is. Dus Sia Tolno’s doortocht in Hertme is zeker geslaagd te noemen. 

Op naar Hugh Masekela, want met deze wereldberoemde Zuid-Afrikaanse trompettist/componist rijft organisator Rob Lokin opnieuw een topnaam binnen! Hugh Masekela (°1939) staat geboekstaafd als felle apartheidbestrijder en afrojazz pionier met een carrière die ondertussen al ongeveer zestig jaar bespant. Na het bloedbad van Sharpville (1960) vluchtte hij naar de Verenigde Staten. Hij creëerde sindsdien een muzikaal oeuvre om U tegen te zetten. Zijn herkenbare stijl bestaat uit een mix van afrojazz en township ‘jive’ met o.a. pop, funk, soul en reggae. Toen Masekela ook in de Verenigde Staten problemen kreeg omdat hij de Vietnamoorlog op de korrel nam, belandde hij er in de gevangenis, waarna hij zich begin jaren zeventig een tijdje in West-Afrika vestigde. Fela Kuti inspireerde hem om ook afrobeat toe te voegen aan zijn muzikale cocktail. In 1991 keerde hij voor het eerst terug naar zijn thuisland voor een triomfantelijke tournee. Als muzikaal activist van het eerste uur wordt er in Zuid-Afrika naar hem geluisterd als naar een ouder staatsman. 

In Hertme staat de grootmeester garant voor een spannende, avontuurlijke set, die bij momenten behoorlijk stoomt! Terwijl het in het begin naar mijn smaak iets te jazzy overkomt, merken we al snel dat Masekela wel degelijk naar een climax toewerkt. Dat speelt hij klaar door het tempo regelmatig op te drijven. Vooral de typische township 'jive' ritmes en snuifjes soukous op zijn Zuid-Afrikaans doen het goed. Het concert staat muzikaal op een torenhoog niveau. Naast Masekela himself springt daarbij vooral het ijzersterke gitaarspel van de piepjonge Cameron Ward in het oog. Je moet er wel de lange uitweidingen, (flauwe) grapjes en dolle (stem)capriolen van de krasse zeventiger bijnemen. Die vergeven we hem graag, de langdradige spelletjes met het publiek daarentegen overschrijden enkele keren onze irritatiedrempel. Bekijk hieronder de klassieker Coal Train (Stimela), 26 jaar geleden opgenomen tijdens een optreden in Londen. Het lijkt alsof de tijd is blijven stilstaan, want in Hertme serveert Masekela deze geëngageerde (nog altijd brandend actuele) song net als toen, zelfs met dezelfde uitgebreide inleiding.   

  

Rest ons tenslotte nog de feestelijke afsluiter! Al een jaar of tien zijn we aan het hopen op een optreden van Samba Mapangala in onze contreien. Eindelijk is het zover! Samba Mapangala  is een Congolees die eind jaren zeventig in Nairobi (Kenia) terechtkomt, waar hij furore maakt, eerst met Les Kinois (‘de jongens uit Kinshasa’), later met zijn eigen band Orchestra Virunga. In Samba’s tijdloze muziek horen we de beste rumba en soukous uit Congo, maar dan op zijn Oost-Afrikaans. Halverwege de jaren 90 ontbindt Samba zijn groep en vestigt zich in de Verenigde Staten, waar hij blijft optreden. Hij levert nog altijd redelijk sterke cd’s af, waaraan telkens topmuzikanten hun medewerking verlenen. Het recentste album Maisha ni Matamu (Life is sweet) dateert van 2011. In 2010 zou Samba op tournee komen met The Occidental Brothers. Dat is een Amerikaanse band met wie hij sinds enkele jaren regelmatig optrekt in de Verenigde Staten. Visumperikelen houden Samba tegen, de onthoofde groep zorgt alsnog voor een knap, weliswaar volledig instrumentaal concert (zie verslag).

In Hertme laat Samba Mapangala zich flankeren door een vernieuwd Orchestra Virunga, waarin enkele sterkhouders van de Congolese moderne rumba (of noem het de betere soukous) figureren, met name Syran Mbenza (gitaar), Bopol Mansiamina (ritmegitaar) en Jimmy Mvondo (saxofoon). Deze drie heren zorgden in 2010 voor een onvergetelijk concert met 4 Etoiles in hetzelfde Hertme. Ook zanger Ballou Canta maakte toen deel uit van het gezelschap, bij Samba fungeert hij vooral als 'animateur' van dienst.

De neuzen staan zonder dralen richting party! Samba’s grootste hits passeren de revue in uitgesponnen dansversies, die de talrijk overgekomen Keniaanse fans zich met plezier laten welgevallen. Op het podium leveren enkele flinke dames beurtelings verleidelijke danspasjes af. Als ik het zo neerschrijf, lijkt het een goedkope, commerciële bedoeling. Neen, dit concert verglijdt geen moment richting gladde, hedendaagse soukous, waarin Werrason en zijn collega 'Sapeurs' zo rijkelijk grossieren. Een ondermaatse, melige versie van de populaire Keniaanse evergreen Malaika haalt het niveau eventjes naar beneden, maar voor de rest genieten we zonder reserve van oude klassiekers zoals opener Sungura (uit Feet on Fire) of Vunja Mifupa  (te vinden op het album Virunga roots vol. 1). Als Samba met zijn fluwelen stem Malako disco inzet, voel ik de rillingen door het lijf gaan! Die klepper (uit Virunga Vulcano) was Samba’s eerste grote hit en heeft nog niets van zijn frisse glans verloren. Magie! We herkennen ook enkele recentere succesnummers, meer bepaald Siri en afsluiter Dunia Tuna Pita, beiden uit Ujumbe (2001). Hertme in vuur en vlam!

Als slotnoot wensen we graag te benadrukken hoezeer het ons bij elk bezoek aan het Afrikafestival pleziert dat zoveel toeschouwers echt voor de muziek komen. Het regende op zondag bijna de hele namiddag, maar hierover heb ik eigenlijk geen mens horen mopperen! Op naar het zilveren jubileum in 2013!