‘Reggelig mulatok’ (Don’t stop till the break of dawn) van Parno Graszt

In juni 2007 brachten we een week in Boedapest door. Toevallig kwamen we er terecht in de Godor Klub  waar op dat moment de eerste editie van het Athe Sam festival plaatsvond. We geloofden onze ogen en vooral oren niet, want hier passeerde een hele week lang de crème de la crème van de Hongaarse authentieke zigeunermuziek. Met authentiek bedoel ik dat deze muziek niets uitstaans heeft met de kleffe salonvariant zoals die in veel restaurants wordt opgevoerd. Hongaarse zigeunermuziek associëren de meeste mensen dadelijk met weemoedige violen en cimbalom. De meer volkse variant is een stuk minder bekend. Hiermee bedoel ik de Hongaarse zigeunermuziek in traditionele Olah-stijl, waarbij het instrumentarium eerder beperkt is. De stem vormt het middelpunt, enkel begeleid door eenvoudige percussie (o.a. potten, pannen en kruiken). De liedjes starten vaak traag en leiden via meerdere versnellingen naar een climax, waarbij voor hoogstandjes gezorgd wordt met behulp van vocale percussie (‘oral bass’). Dergelijke muziek hoorde ik een 15-tal jaren geleden voor het eerst in de pure vorm tijdens een concert van Ando Drom, waarbij een jonge Mitsou (ondertussen heel andere wegen ingeslagen met Mitsoura) in die tijd het mooie weer maakte. Van Boedapest hebben we niet veel gezien, wel tot diep in de nacht genoten van o.a. Etnorom, Khamoro, Szilvasi Gipsy Folk Band, Romano Drom en ‘last but not least’ Parno Graszt. Deze groep speelde ’s nachts, niet in de zaal maar in het bijhorende café, dat uit zijn voegen barstte bij hun opzwepende liedjes. Een onvergetelijke ervaring was dit hele Athe Sam festival, we zagen er zo goed als geen ‘niet-zigeuners’ en er hing een familiale sfeer. De piepjonge zigeunermeisjes die de hele tijd het podium opklommen om beurtelings hun geweldige dansjes op te voeren zijn ons natuurlijk ook bijgebleven. Een dergelijke dynamiek voel je nooit als deze groepen bij ons optreden.

We zijn al die boeiende bands de laatste jaren cd-gewijs vanzelfsprekend op de voet blijven volgen. Het geluid van Parno Graszt (‘wit paard’ in het Romani) vindt zijn wortels in de traditionele muziek van een zigeunerminderheid uit Noord-Oost Hongarije en de groep maakt daarbij gebruik van een lokaal Roma dialect. Hun instrumentarium bestaat uit akoestische gitaren, contrabas, tambura, accordeon, lepels, melkkannen en vocale improvisaties (‘oral bass’). Rávágok a zongorára (Hit the Piano) uit 2002 betekende als debuut meteen een schot in de roos. Het onweerstaanbare titelnummer is op zich al voldoende om dit album een klassieker in het genre te noemen. Hier is frisse, voornamelijk vocale ‘ruwe’ zigeunermuziek te horen. Wat Parno Graszt extra speciaal maakt is dat het bij deze groep om gewone dorpsmensen gaat die hun ding al generaties lang op dezelfde manier doen en hiermee als bij toeval op een podium terecht gekomen zijn. Voor Parno Graszt betekent authenticiteit gewoon zichzelf zijn. Simon Broughton (Songlines magazine) vatte het mooi samen nadat hij een weekend met hen doorbracht in hun dorp Paszab:

'They do not use sources of Gypsy music, they are the source itself.'

Ze hebben net een vierde album (inclusief dvd) uit. Veel evolutie is er niet te bespeuren in het repertoire, maar het belangrijkste is dat ze er bij alles wat ze doen in blijven slagen de vonk te laten overslaan en dat ze nooit gaan vervelen. We komen bij hen geen geschoolde muzikanten of topstemmen tegen, maar zangers en muzikanten die hun muziek met de paplepel meegekregen hebben en dat met een ongelooflijk energieke drive laten zien. Er bevinden zich op het album enkele opmerkelijke gastbijdragen van Kalman Balogh (cimbalom), Attila Jakab (viool) en Laszlo Horvath (taragot) die aan de songs waarop zij meespelen een extra cachet meegeven. Dit is vooral opmerkelijk in het superaanstekelijk swingende ‘Ussed Neki’ waar alle instrumenten spontaan samenkomen in een ratjetoe van stijlen. Net als op de vorige drie cd’s gaat Parno Graszt er tijdens het merendeel van de nummers flink dansbaar tegenaan. Bij teksten waarin met een knipoog dagdagelijkse problemen en moeilijke leefomstandigheden de revue passeren, fungeert de erbij horende opwekkende muziek wellicht als krachtige oppepper. Plezier en melancholie liggen in dit geval duidelijk dicht bij elkaar. De extra dvd bevat de documentaire 'Ramblers, Roamers, Vagabonds' van Sándor Silló, opgenomen n.a.v. een rondreis in Rajasthan (India), waar de groepsleden op zoek gingen naar hun roots door samen te spelen met lokale muzikanten.

Parno Graszt laat op dit vierde album opnieuw zien dat ze op gebied van opwindende zigeunermuziek onklopbaar zijn. Probeer ze zeker eens live te spotten, als je de kans krijgt!

Hieronder tonen we je filmpjes van ‘Rávágok a zongorára’, 'Muro Kiki' en 'Sáros a kocsim kereke'. Het derde filmpje werd opgenomen tijdens de laatste editie van het Athe Sam Festival in Boedapest, de broeierige ambiance is voelbaar.







De cd’s van Parno Graszt zijn o.a. on-line te koop via Passiondiscs.

Discografie
Rávágok a zongorára (2002) (Hit the Piano)
Jarom az utam (2004) (...In My World)
Ez a világ nekem való (2007) (This World Is Made for Me)
Reggelig Mulatok (2011) (Don't Stop Till The Break of Dawn)

Op Deezer kan je de eerste drie albums integraal beluisteren. En wat een mooie, speelse hoesjes!

Website Parno Graszt (enkel Hongaars)
Parno Graszt op Wikipedia
Parno Graszt op Myspace
Videokanaal van Parno Graszt op Youtube met o.a. filmpjes in het gezelschap van Tcha Limberger en opnames uit Rajasthan.