‘Gypsies in the early 20th century were treated poorly and when hired to play for weddings and other family ceremonies, they were forced to sit in a tree, to be invisible to the guests.’
Sanda Weigl is een Joodse zangeres, geboren en opgegroeid in Roemenië, maar ze woont al een hele tijd in de Verenigde Staten. Daar maakte ze naam als ‘The Downtown Gypsy Queen of New York’. Eerder had ze er al een tussenhalte opzitten als bannelinge in Oost-Berlijn en startte ze een succesvolle theatercarrière in West-Berlijn. Pas in New York kwam haar creativiteit tot volle wasdom. Ze ontmoette er pianist Anthony Coleman, met wie ze in 2002 samenwerkte voor het album Gypsy Killer. Traditionele Roemeense muziek en Lautari zigeunermuziek vinden dankzij Sanda een weg naar de New Yorkse avant-garde jazzscene. Op de cd doen bekende muzikanten mee zoals Marc Ribot, Matt Darriau en Roy Nathanson. Gypsy Killer groeit uit tot een avontuurlijke plaat met niet enkel een jazzy jasje, maar ook Sanda's flamboyante, theatrale technieken van het Berlijns cabaret uit de Weimarperiode kruiden het geheel. Af en toe loert bij al die declamaties en stemkunstjes overacting om de hoek, je moet ervoor zijn.
Nu heeft Sanda Weigl een nieuwe cd uit en die leunt veel dichter aan bij haar Roemeense roots. Voor Gypsy in a tree deed ze beroep op enkele briljante Japanse muzikanten, ook New Yorkers. De tien traditionele liedjes worden in hun handen herleid tot de essentie. Sanda blijft met haar interpretatie heel dicht bij de traditie. Met haar krachtige, zelfzekere stem pakt ze de melodieën en erbij horende emoties trefzeker vast, laverend tussen droevig, intens, speels of vrolijk. Naast Sanda’s perfect uitgebalanceerde vocalen zijn het de sobere, inventieve arrangementen die de fijnproever verwennen. Er komt geen enkele noot teveel aan te pas. Die minimalistische aanpak geeft de liedjes nog meer spankracht en dat is zonder twijfel de verdienste van de uitmuntende muzikanten, die deze muziek perfect aanvoelen. We horen Shoko Nagai op accordeon, piano en farfisa. Stomu Takeishi neemt de elektrische bas voor zijn rekening en zijn broer Satoshi Takeishi staat in voor de percussie.
Opener Intr-o zi la poarta mea swingt met een vlotte pianoriedel en pittig gitaartje van gastmuzikant Doug Wieselman vlot weg, net als ‘Anii mei si tineretea’, waarin de accordeon frisse tangoprikjes toevoegt aan de pianobasis. Dit liedje over verloren jeugd en liefde kenden we in de versie van Romica Puceanu, net als Nu exista-n lumea asta. Daar doet de oriëntaalse piano zelfs even denken aan Maurice El Medioni en horen we dat ook klezmer of eerder het Jiddische lied zoals we het kennen van Myriam Fuks nooit echt ver weg is. Die invloeden vallen nog meer op in Toderel, gekend van Roemeense topdiva Maria Tanase. De versnellingen en vertragingen larderen dit nummer bovendien met een onmiskenbaar cabaretesk sfeertje. Ook dit liedje gaat over vergankelijkheid.
Wanneer de accordeon de hoofdrol overneemt van de piano, komen de liedjes nog traditioneler over. Dat is het geval met 'Saraiman' (beluister de interpretatie van Romica Puceanu) en afsluiter 'Alomalo', allebei wereldberoemde, aanstekelijke zigeunerdeuntjes. Een echte glansrol mag de accordeon spelen tijdens Adu calu' sa ma duc, een rustige ballade vol melancholie. Ook dit liedje behoort tot het repertoire van Romica Puceanu.
Jazzelementen komen vooral op de voorgrond in Un tigan avea o casa, één van de allerbekendste Roemeense liedjes, waarvan ontelbare versies circuleren, zoals die van Romica Puceanu, Maria Tanase en Taraf de Haidouks. De bas bepaalt het ritme, piano en percussie voegen er fijne versieringen aan toe en gastmuzikant Doug Wieselman verleent de finishing touch met klarinetspel dat het eindresultaat zowel met Balkanelementen als avant-garde infecteert. Ook tijdens 'Jandarmul' (nog eentje van Maria Tanase) creëren piano en percussie een avant-garde jazzy sfeertje, dat wonderwel samengaat met Sanda’s ingehouden, langgerekte vocalen.
Maar als ik dan toch een hoofdprijs zou moeten uitdelen, gaat die zonder twijfel naar 'As ofta sa-mi iasa focul'. Zelden wordt de hunkering naar een verloren liefde zo indringend vertolkt. De ‘zucht van verlangen’ druipt ervan af. Ook hier gaat het om een klassieker van Maria Tanase.
Sanda Weigl en haar begeleiders leveren met Gypsy in a tree een verrassend verfijnd en bedwelmend schijfje af!
Gypsy in a tree is een uitgave van het Duitse label Oriente. Beluister de cd via Bandcamp.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten