 |
| Foto's: Eric Fischer |
Acht jaar geleden bezochten we het Afrikafestival in Hertme (Provincie Overijssel) voor het eerst. Sindsdien zijn we er niet meer weg te slaan! Waar vind je immers nog een dergelijk ouderwets, relaxed festival met slechts één podium? Toch is het in eerste instantie de kwalitatieve affiche waar organisator en bezieler Rob Lokin iedere keer opnieuw garant voor staat, die ons over de streep haalt om geen enkele editie te missen! Een mix van sterke gevestigde namen, bijna vergeten legendes en verrassend jong talent uit het hele continent! Dat dit festival daarenboven ultra gezellig is en dat het om zo een sfeervolle landelijke locatie gaat, maakt de verplaatsing voor ons een extra dankbare onderneming. Je vindt op deze blog verslagen van 2009 en 2010. In 2011 moesten we noodgedwongen verstek laten gaan. Vorig weekend was het Afrikafestival toe aan de 24ste editie. We keken er erg naar uit, want het programma oogde nog nooit zo indrukwekkend.
Zaterdagmiddag (7 juli 2012) hebben we de tijd om rustig in te lopen. Op het terrein arriveert het publiek slechts mondjesmaat. Daarbij valt het nog maar eens op dat het Afrikafestival onmiskenbaar een ouder publiek aantrekt dan andere wereldmuziek festivals die we tot nu toe frequenteerden. Ik heb mij al lang niet meer zo jong gevoeld!
Muzikaal mag Stéphano Honoré (Menwar) uit Mauritius de spits afbijten. We lezen dat hij gezien wordt als de belangrijkste vernieuwer van de Séga. Dat is muziek van de op het eiland ‘geïmporteerde’ zwarte slaven. Oorspronkelijk sterk gedomineerd door percussie, maar de rebelse Menwar doet er zijn eigen ding mee. Met liedjes over het alledaagse leven van gewone mensen, onrecht, discriminatie, drugs, werkloosheid, maar ook hoop en liefde, vecht hij tegen de schijnwereld van Mauritius als paradijs van het luxe toerisme. Bij de Creoolse minderheid van Mauritius geldt hij daarom als een belangrijke woordvoerder. Zijn laatste album Ay Ay Lolo dateert van 2006.
In de gezapige namiddagzon opteert Menwar vooral voor kabbelende liedjes, waarbij hij zichzelf als een singer-songwriter op akoestische gitaar begeleidt. Af en toe haalt hij andere instrumenten boven, waaronder een duimpiano (zoals hier) en traditionele percussie (Ravanne en Maravanne). Twee muzikanten ondersteunen het geheel met percussie en (soms te overheersende) basgitaar. Daar zal die vernieuwing zich situeren. We mogen spreken van een aangenaam en sympathiek concert, maar beklijvend zou ik het niet durven noemen, daarvoor staan Menwar en co wellicht iets te vrijblijvend op het podium.
Op naar het tweede concert, want dat is er eentje waar we flink naar uitgekeken hebben. Er wordt soms te pas en te onpas geschermd met het etiket legendarisch, maar voor Super Mama Djombo (Guinee-Bissau) is dit geen overdreven uitroep. Het orkest werd hét culturele symbool van Guinee-Bissau tijdens de bruisende periode van culturele revolutie, kort na de onafhankelijkheid (1973). Hun unieke geluid verkregen ze door een amalgaam van Portugese en Afrikaanse stijlen, in een 'Kriol' dat stond voor nationale eenheid. Daarmee toerden ze door heel Portugeestalig Afrika, Cuba en Portugal, maar na de militaire coup in 1980 viel de groep uit elkaar. Een liefhebber uit Ijsland slaagde erin de band nieuw leven in te blazen. In 2008 werd het album Ar Puro (Zuivere lucht) opgenomen op dit ‘exotische’ eiland. Naast een zestal oudgedienden bestaat Super Mama Djombo momenteel uit jongeren, met een groot respect voor de erfenis die het orkest met zich meedraagt. Nu is een deel van deze bende vertrokken voor een tournee met stops in Frankrijk, Portugal en Nederland.
Oprichter Zé Manel (drums en zang) treedt in Hertme aan met drie leden die er ook al bij waren tijdens de gouden jaren. Vanaf de eerste noten weerklinkt hun vintage sound, zoals we die kennen van oude compilaties, zoals deze, over het terrein. Kippenvel! De basis wordt nog altijd gevormd door drums, percussie, stem en vooral hemelse gitaren, met hier en daar een vleugje sax, zoals in het atypische N’Tchintche. Wegens visumperikelen hebben ze hun beste zanger niet bij, maar de jonge Ivan Barbosa trekt zich prima uit de slag. Karyna Silva heeft het iets moeilijker om op te tornen tegen de herinnering aan het fijne, hoge stemmetje van Dulce Neves, zeker op het moment dat Dissan na m’bera passeert, voor mij nog altijd het knapste nummer uit de hoogdagen van de groep. Hieronder kan je Super Mama Djombo aan het werk zien (met uitgebreidere bezetting). Na deze Europese tour duiken ze in hun thuisland de studio in voor een nieuw album.
Van Jupiter & Okwess International hadden we nog nooit gehoord. Jupiter Bokondji is een 45-jarige Congolees, geboren in Kinshasa, maar tijdens zijn tienerjaren terechtgekomen in Oost-Berlijn, waar hij zich laat onderdompelen in de popmuziek van de jaren 70 en een rockband opricht. Op 20-jarige leeftijd keert hij terug naar Kinshasa, waar hij een eigen muzikale stijl ontwikkelt, die hij zelf Bofenia rock noemt. Vergeten ritmes en melodieën uit Congo injecteert hij met rock en stedelijke grooves. In 1990 vormt hij Okwess International, een rariteit in het land van de allesoverheersende soukous. Ondertussen zijn we enigszins vertrouwd geraakt met broeierige experimenten uit de sloppenwijken van Kinshsa. Het Belgische label Crammed bezorgde groepen zoals Konono no.1, Kasai Allstars (in 2009 nog te bewonderen in Hertme) en Staff Benda Bilili immers de nodige exposure, maar eigenlijk baande Jupiter de weg, o.a. via de succesvolle documentaire Jupiter's dance, waarin Staff Benda Bilili de kans kreeg voor het voetlicht te treden. Bekijk hier de leuke trailer.
Voor mij zijn deze Jupiter en zijn groep dé revelatie van Hertme 2012! Het begint nochtans verre van wereldschokkend, met een voorzichtig reggaeritme, maar gaandeweg vuren Jupiter en zijn stevige groep ook hitsige funk, afrobeat, dolgedraaide soukouspastiches met wilde gitaar en percussie en vooral veel eclectische trancy gekte op ons af. De lange, broodmagere Jupiter beschikt bovendien over een weerbarstig soort van podiumallure, een bestudeerde houterigheid die we nogal eens bij artiesten uit het alternatieve rockcircuit tegenkomen. En heb je al ooit een Congolees ‘Ich bin ein Berliner’ horen debiteren tijdens een grotesk, cabaretesk chanson? Jupiter komt ermee weg! En het moet gezegd dat backingzangeres Nelly in haar afrobeat outfit ook een opvallende verschijning is, iets wat de talrijk aanwezige fotografen duidelijk ook begrepen hebben. Jupiter werkte recent nog samen met Damon Albarn op het album Kinshasa One Two, maar de grote Westerse doorbraak van Jupiter & Okwess International moet er nog aankomen. Het debuutalbum Hotel Univers is voor binnenkort. Op Roskilde 2012 waren ze naar het schijnt dé revelatie, waarom zien we dergelijke groepen in België nog altijd niet op de affiches van rockfestivals verschijnen?
And now for something completely different! Danyel Waro is dichter, muzikant, instrumentmaker én kampioen van de Creoolse cultuur en van de Maloya, de “blues” van Réunion, het ritme waarop de zwarte plantagearbeiders lange tijd hun vreugde en ellende bezongen. Maar terwijl Menwar eerder op de dag een poging ondernam tot modernisering van dergelijke muziek (de traditionele Séga leunt nauw aan bij de Maloya), houdt Waro het zo authentiek mogelijk. Danyel Waro heeft er een woelige levensloop opzitten, vol rebels activisme tegen Frankrijk, waar hij op zijn twintigste twee jaar de gevangenis voor indraait. De Maloya werd lange tijd door de Franse autoriteiten verboden. In de Creoolse taal spreekt Waro zich uit over de problemen van het hedendaagse Réunion, de overheersing van de Franse cultuur, racisme, werk, liefde en dood en hij roept de inwoners van het eiland (Afrikanen, Madagassiërs, Indiërs en Europeanen) op tot eenheid. Voor de Creoolse bevolking is hij een absolute held en mede dankzij zijn inspanningen werd de Maloya toegevoegd aan de UNESCO-lijst van immaterieel cultureel erfgoed.
Het optreden is een aaneenschakeling van door percussie gedreven, traditionele liederen. De bevlogenheid en het engagement stralen af van deze artiest, die zijn publiek ontroerend intens en zonder franje deelgenoot maakt van een unieke cultuur. Voorbeeldig!
Het concert van Conjunta Angola 70 (Angola) in het Antwerpse Zuiderpershuis vorig jaar belandde op nummer één in mijn eindejaarslijstje. Zouden ze deze sensatie in Hertme evenaren? Ja en neen. We weten nu waartoe deze heren in staat zijn, ook in Hertme tonen ze dat de rijke Angolese sound van de gouden jaren zeventig nog niets van zijn pluimen verloren heeft. De bezwerende ritmes klinken nog altijd even bedwelmend en het gitaarwerk blijft overheerlijk. Maar tegelijk moeten we noteren dat de set ongeveer identiek is aan die van vorig jaar en dat ze iets meer tijd nodig hebben om op temperatuur te komen. Maar dat kan perceptie zijn, op conto te schrijven van een mogelijk te geïdealiseerde herinnering aan het vorige topconcert!
De zaterdag wordt afgesloten door Juju. Dat zijn Juldeh Camara (Gambia) en de Engelse gitarist Justin Adams, die de handen in elkaar slaan en er nog een drummer en basgitarist bijhalen op de koop toe. Laat de loeiharde, ruige bluesrock uit hun laatste album In Trance nu net mijn ding niet zijn en zeker niet als de heer Adams zelf een keel opzet. Juldeh brengt het er vocaal een stuk beter vanaf en zijn Riti (éénsnarige viool), die hij overigens meesterlijk hanteert, doet in deze constellatie af en toe denken aan het geluid van een mondharmonica. Na enkele nummers houden we de ‘jong belegen’ wall of sound liever voor bekeken en zoeken moe maar voldaan ons bed op, want ook zondag willen we met een frisse kop verder van het festival genieten. Maar zouden de weergoden ons even gunstig gezind zijn als op deze stralende zaterdag? Lees het binnenkort in het verslag van zondag!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten