Afrikafestival @ Hertme (Nederland)

Fatoumata Diawara (foto: Jeroen van Strien)

Het afgelopen weekend stonden we op de eerste rij voor het 22ste Afrikafestival in Hertme, een festival dat we pas vijf jaar geleden ontdekten en waarvan we vervolgens nog geen enkele editie misten. Hier kan je mijn verslag van 2009 nalezen. Organisator en bezieler Rob Lokin weet telkens weer de interessantste namen te strikken voor zijn festival. Een mix van sterke gevestigde namen, bijna vergeten legendes en verrassend jong talent uit het hele continent, daar konden we de voorbije jaren telkens op rekenen. Dat dit Afrikafestival daarenboven ultra gezellig is en dat het om zo een mooie landelijke locatie gaat, maakt de verplaatsing voor ons een extra dankbare onderneming. Enkel het (te) hete weer en overdreven oranjegekte konden de pret deze keer eventueel nog bederven. En de muziek? Op zaterdag beleefden we een echte topdag, de zondag viel vervolgens een beetje tegen.

Zaterdag 10 juli

Het begon allemaal heel rustig op zaterdagmiddag met Sauti Sol & Stan, jonge gasten uit Nairobi (Kenia) die momenteel het mooie weer maken in hun thuisland, waar hun debuutalbum ‘Mwanzo’ de best verkopende cd was in 2009. Ze beweren zelf dat ze geen Afrikaanse muziek maken maar vernieuwende popmuziek. Dat viel toch wat tegen. We hoorden rustig kabbelende, nogal melige deuntjes met lieflijke, harmonische samenzang. De liedjes van dit brave groepje zijn echter om snel weer te vergeten.

De sensuele Mariana Ramos uit Kaapverdië kwam vervolgens met de ideale soundtrack bij de extreem zwoele middagzon. In haar gevarieerde set passeerden diverse typisch Kaapverdische stijlen, waaronder morna, funana en zelfs een cola, waarbij we een korte demonstratie kregen van de merkwaardige naveldans. Mariana Ramos bracht tot nu toe 2 cd’s uit: Did dor emor (2000) en mornador (2007).

Daarna was het de beurt aan Fatoumata Diawara uit Mali, voor mij dé revelatie van dit festival! Vorig jaar zagen we deze charismatische zangeres/actrice al ‘opvallend’ verschijnen in het achtergrondkoortje van Oumou Sangare. Deze dame heeft het allemaal: uitstraling (die onweerstaanbare glimlach), een mooie stem, sterke eigen composities, een originele sound, persoonlijkheid, een goede begeleidingsgroep… Haar ‘look’ en podiumverschijning (meisje met gitaar dat ook heftig kan dansen) heeft wat weg van Rokia Traore. Maar de muziek en stem zijn meer schatplichtig aan Oumou Sangare, met wie ze de wassoulou sound gemeen heeft, maar dan heel eigenzinnig gekruid met haar eigen muzikale visie. Alleen een cd ontbreekt nog, maar daaraan wordt hard gewerkt. Haar debuutalbum verschijnt in 2011 bij het befaamde wereldmuzieklabel World Circuit. Aan goede marketing zal het deze veelbelovende artieste dus beslist niet ontbreken. A new star is born! Hier kan je enkele foto’s van het concert bekijken.


De jonge enthousiastelingen van Mokoomba uit Zimbabwe maakten vervolgens hun opwachting voor een vinnige set met enkele sterke nummers en een frisse sound, die omschreven wordt als een mengeling van Afro-fusie met traditionele Tonga muziek. Een plezant optreden van een groepje dat wel nog wat moet groeien.
Een tweede hoogtepunt was weggelegd voor Ebo Taylor uit Ghana. Deze 70-plusser heeft er al een carrière van vijftig jaar opzitten als gitarist, componist en zanger van diverse bands, waarvan de Uhuru Dance Band wellicht het bekendst is bij liefhebbers van Ghanese highlife en afrofunk. In Hertme liet deze veteraan zich begeleiden door Bonze Konkoma, een band die samengesteld werd met allemaal jonge muzikanten. De naam van de groep verwijst naar de Konkoma highlife, een heel oude vorm van highlife waarbij gebruik gemaakt wordt van houten, platte drums die allemaal verschillend gestemd zijn. Door deze stijl te kruiden met gitaren, keyboard, blazers en zangeressen krijgt het geheel een moderne sound waarin we een mix van highlife en afrobeat herkennen, maar toch net even anders. Ebo & band waren in optimale form, we genoten van een stomend concert met een aaneenrijging van lange, dansbare nummers in wisselende ritmes. Op het eind waren de artiesten in de waan dat ze nog een tweede set mochten spelen. Die had ik graag gehoord. Daarom zijn we blij dat Ebo Taylor volgend seizoen opnieuw gaat touren, waarbij hij o.a. het Zuiderpershuis in Antwerpen aandoet op 20 januari 2011. Via het interessante label Soundway kan je klassieke tracks van Ebo Taylor ceedeegewijs terugvinden op enkele compilaties (o.a. ‘Ghana Soundz’ volume 1 + 2 & ‘Ghana Special’).
Het album Muzikr van Carlou D uit Senegal is een pareltje. Daarom keken we nogal uit naar de doortocht van deze artiest, die trouwens speciaal vanuit Dakar overgevlogen werd voor dit concert om op maandag alweer huiswaarts te keren. Carlou D was vroeger lid van de baanbrekende hiphopgroep Positive Black Soul. In 2004 verliet hij die groep en startte een solocarrière. Hij wordt net als zijn landgenoot Cheikh Lo gedreven door de soefi-filosofie van de Baay Fall. Van de sobere, subtiele arrangementen die zijn cd zo indringend en spiritueel maken, bleef live spijtig genoeg niet veel overeind. Het geluid stond loeihard en Carlou moest zo nodig elk nummer onderbreken of uitrekken met veel show en stereotiepe percussiespelletjes. Een ontgoochelend optreden van een verder veelbelovend artiest!
De nachtelijke uitsmijter is traditioneel voorbehouden voor Congo en deze keer waren het niet de minsten die het podium beklommen. De Congolese supergroep 4 Etoiles werd in de jaren 80 opgericht door de sterzangers Nyboma en Wuta Mayi en de toen al legendarische gitaristen Syran Mbenza en Bopol Mansiamina. Hun repertoire bestond in die jaren uit heftige soukous. Ondertussen zijn deze heren al een tijdje teruggekeerd naar hun rumbaroots. Het zijn immers deze muzikanten die enkele jaren geleden zorgden voor een kleine rumbarevival met de retrogroep Kekele en van gitarist Syran Mbenza kwam enkele maanden geleden nog de knappe Franco tribute cd ‘Immortal Franco’ op de markt. Het programma in Hertme was hetzelfde dat zij een dag later in Brussel zouden brengen in het kader van een concertreeks n.a.v. de viering van 50 jaar Congolese onafhankelijkheid. Dit optreden was echt niet te missen! Subliem! Hier kan geen enkele Odemba of Bana ok jazz tegenop. Zuiver gitaarspel van beide grootheden, een perfect geoliede blazerssectie en drie topzangers met naast Nyboma en Wuta de even beroemde Ballou Canta als extra gastzanger. Het was vanaf de eerste minuut in de roos met ‘Doublé Doublé', de grootste hit van Nyboma. Daarna werd het alsmaar beter en beter met een hele collectie onvervalste rumbanummers, waarbij natuurlijk een eerbetoon aan Franco niet mocht ontbreken. Geen flauwe, langgerekte dansshow op het podium zoals we dit zo vaak zien bij Congolese bands in soukousstijl, maar muziek die voor zich spreekt. Intussen barstte er een onweer los en begon het flink te gieten, maar dit weerhield ons en een heel aantal andere muziekliefhebbers niet om voor het podium te blijven meeswingen met deze hartverwarmende muziek! Moe maar voldaan zochten we ons bed op.


Zondag 11 juli

Op zondag had Afel Bocoum (Mali) de ondankbare taak om de tweede festivaldag in volle middagzon te openen. Afel Bocoum is vooral bekend als neef en beschermeling van de inmiddels overleden Ali Farka Touré. Zijn muziek leunt aan bij die van zijn oom maar de aanpak is net iets traditioneler en daarom misschien minder toegankelijk voor een groot publiek. De Njurkel en de njarka (twee traditionele snaarinstrumenten) geven het geheel een heel aparte klankkleur. Er was nog bijna geen volk op het terrein aanwezig tijdens het concert van Afel Bocoum. Spijtig, want dit optreden was meteen het hoogtepunt van de zondag. Afel maakte er een boeiende, gedreven set van met veel variatie en duidelijk zichtbaar spelplezier. Van Afel Bocoum verschenen drie cd's: Alkibar (1999), Niger (2006) en Tabital Pulaaku (2009).
De volgende groep die op het programma stond was Faso Denya uit Burkina Faso. Dit is het obligate percussiegroepje waarvan er elk jaar minstens één mag aantreden tijdens het Afrikafestival. Folklore met veel show, het hoort er blijkbaar bij en het staat garant voor succes bij een deel van het publiek, maar mijn ding is dit niet.
Mariem Hassan komt uit de Westelijke Sahara, een gebied dat na de aftocht van de Spanjaarden uit hun kolonie ingelijfd werd door Marokko. De bevolking die het gebied West-Sahara blijft noemen, vluchtte naar Algerije en richtte de “Saharaanse Democratische Arabische Republiek” op, een land in ballingschap. Mariem Hassan groeide uit tot de spreekbuis voor haar verbannen volk. Haar krachtige stem doet denken aan die van Malouma uit Mauretanië, met wie haar ruwe, bluesy muziek heel wat gemeen heeft. Toch was dit voor mij geen echt goed concert. De begeleiding door gitaar en twee bassen was nogal rommelig en eenzijdig. De sound is een beetje vergelijkbaar met die van Tinariwen, maar dan minder geslaagd. De fel naar voren gemixte bassen deden zelfs letterlijk pijn aan de oren. De stem van Mariem verdient beslist beter. Van Mariem Hassan verschenen enkele cd’s bij het Spaanse label Nubenegra.

Ba Cissoko zagen we een vijftal jaren geleden op diverse festivalpodia. Toen was het een veelbelovend jong groepje uit Guinée-Conakry. We werden aangenaam verrast door hun fris en origineel geluid met akoestische en opvallend modern klinkende elektrische kora, waaruit deze muzikanten psychedelisch aandoende ‘fussy’ geluidjes toverden. Ondertussen heeft Ba Cissoko al drie cd’s uit en is het nieuwe is er wat van af. Wat overblijft zijn magere songs in een loeiharde, bombastische wall of sound en een veel te hard naar voren gemixte drummer.
We keken op zondag echter vooral uit naar het slotconcert. Uitzonderlijk werd geopteerd voor Aurelio Martinez, een artiest uit Honduras. Dat Midden-Amerikaanse land ligt nog altijd niet in Afrika, maar dat betekent hoegenaamd niet dat deze artiest niet zou thuishoren op dit Afrikafestival. Aurelio Martinez behoort namelijk tot de Garifunabevolking, afstammelingen van ca. 200 jaar geleden ontsnapte Afrikaanse slaven, die een heel eigen taal en cultuur ontwikkeld hebben. Eerst leefden ze verschillende generaties op het eiland St. Vincent. Op het eind van de achttiende eeuw werden ze door de Engelsen gedeporteerd naar de kust van Midden-Amerika. Vandaag leven ze verspreid over een groot gebied in Honduras, Guatemala en Belize. Sinds het plotse overlijden van Andy Palacio is Aurelio Martinez de belangrijkste vertegenwoordiger van de Garifunamuziek, een genre dat nergens mee te vergelijken valt en tegelijk dadelijk herkenbaar is. Zijn album Garifuna soul (2004) is een echte topper in het genre, een prachtplaat vol ruwe emoties en tegelijk heel swingend. Twee jaar geleden zagen we Aurelio Martinez even op het sfinksfestival, waar hij het project Umalali begeleidde. Dat project stond in het teken van de muziek van Garifunavrouwen. De eigen songs die Aurelio Martinez daarbij tussendoor speelde deden verlangen naar een volwaardig concert. Ik miste al enkele kansen, maar in Hertme was het eindelijk zover en het viel niet echt mee. Ten eerste was er een strakke timing, omwille van de finale van het WK voetbal om 20.30 uur. Het ergste was echter dat Aurelio Martinez er blijkbaar niet van overtuigd is dat zijn sterke songs gewoon goed genoeg zijn om het publiek op zijn hand te krijgen. De meeslepende nummers werden stuk voor stuk onderbroken om wat kunstjes op te voeren, nu eens Afrikaanse dans, dan weer gerommel met percussie. Zag Aurelio dan niet in dat er zoveel mensen aan het dansen waren en dat zij er tijdens die opgevoerde flauwekul verweesd bij stonden te kijken? Wat een gemiste kans, want stem en muziek klonken voor de rest prima.


Midden in de voetbalgekte (met groot scherm op het podium) werd dit Afrikafestival afgesloten. Het publiek liet het dit jaar een beetje afweten, zeker op zondag. Dit zal wel op rekening van de schroeiende hitte in combinatie met de oranjekoorts te schrijven zijn. Alles bij elkaar passeerde er weer veel mooie muziek en daarvoor doen we het natuurlijk. Op naar de volgende editie die in 2011 plaatsvindt op 2 en 3 juli.